سدیم سیترات نمک اسید سیتریک است که یک اسید آلی ضعیف با سه گروه کربوکسیلیک اسید است و معمولاً همراه با اسید سیتریک برای افزایش طعم یا کاهش سطح PH به غذاها و نوشیدنی ها اضافه می شود. همچنین می تواند به عنوان یک امولسیفایر در ساخت پنیر عمل کند. محلول سدیم سیترات یکی از ترکیباتی است که کاربردهای گسترده ای در صنایع مختلف دارد.
از آنجایی که در مولکول اسید سیتریک سه گروه کربوکسیل وجود دارد، بر اساس خنثی سازی جزئی یا کلی اسید سیتریک، می توان سه نوع سیترات سدیم (مونو، دی و تری سدیم سیترات) وجود داشت. در میان آنها، تری سدیم سیترات بیشترین استفاده را در غذا دارد، در حالی که سیترات دی سدیم به ندرت در غذا ها دیده می شود.
فهرست
کاربردهای محلول سدیم سیترات
محلول سدیم سیترات یک محلول هیپوتونیک است که با ایجاد یک گرادیان غلظت در سراسر غشای سیتوپلاسمی عمل می کند و آب با انتقال فعال به داخل سلول سرازیر می شود. درمان هیپوتونیک با سدیم سیترات اغلب با افزودن کلرید پتاسیم (KCl) برای افزایش نفوذپذیری غشاء و القای تورم سلول های هیپوتونیک در دمای اتاق (۱۵-۳۰ درجه سانتیگراد) یا ۳۷ درجه سانتی گراد استفاده می شود. معمولاً از دمای بالاتر برای افزایش انتشار متافاز استفاده می شود. عوامل متعددی بر میزان درمان هیپوتونیک با استفاده از سیترات سدیم و یا کلرید پتاسیم (KCl) تأثیر می گذارند.
ویژگی های محلول سدیم سیترات
- محلول سیترات سدیم یک ضد انعقاد است که به عنوان بافر بیولوژیکی نیز استفاده می شود.
- نام های جایگزین: اسید سیتریک تری سدیم نمک دی هیدرات؛ تری سدیم سیترات دی هیدرات
- خلوص: ≥۹۹%
- وزن مولکولی: ۲۹۴٫۱۰
روش تولید سدیم سیترات
می توان این ترکیب را بطور مستقیم با خنثی سازی کربنات سدیم یا هیدروکسید سدیم با اسید سیتریک سنتز کرد، اما ممکن است معایب متعددی مانند سرعت کم واکنش و کاهش کیفیت محصول نهایی رخ دهد. فرآیند تولید به شرح زیر است:
- سیترات کلسیم با واکنش کربنات کلسیم و/ یا هیدروکسید کلسیم با اسید سیتریک یا هیدروکسید کلسیم بدست می آید.
- سیترات کلسیم بیشتر با اسید سیتریک واکنش می دهد تا کلسیم هیدروژن سیترات و/یا کلسیم دی هیدروژن سیترات تولید کند.
- سپس با کربنات سدیم و یا هیدروکسید سدیم خنثی شده و سیترات سدیم تولید می شود.
مزایای سدیم سیترات
- عامل طعم دهنده : طعم را با ایجاد طعم شور و ترش در نوشیدنی ها افزایش می دهد.
- بافر : معمولاً همراه با اسید سیتریک برای تنظیم PH با کاهش اسیدیته غذاها استفاده می شود.
- عامل کیلیت: قدرت کیل کردن یون های فلزی، به عنوان مثال Ca2+، Mg 2+ و Fe2+ در مواد شوینده ظرفشویی و لباسشویی را دارد.
- امولسیفایر: از جدا شدن روغن و پروتئین در فرآیند پنیرسازی جلوگیری می کند.
- نگهدارنده : از فساد مواد غذایی جلوگیری می کند.
- ضد انعقاد: به عنوان یک ضد انعقاد استفاده می شود و با ترکیب یون کلسیم از لخته شدن خون جلوگیری می کند.
اسید سیتریک طعم ترش را به لبنیات اضافه می کند، اما طعم ترش آن قوی است و طعم ترش را می توان با ترکیب محلول سدیم سیترات کاهش داد، بنابراین این دو ماده اغلب با هم در ماست برای تنظیم و بهبود طعم ترش استفاده می شوند.
در حالی که در حال ذوب شدن است به عنوان یک امولسیفایر عمل می کند و به نگه داشتن چربی و پروتئین در کنار هم کمک می کند. میزان استفاده در پنیر بسته به دستور پخت شما حدود ۳ درصد است.
این ترکیب برای تنظیم طعم اسیدی در نوشیدنی های کوکاکولا استفاده می شود و شما می توانید آن را در لیست مواد تشکیل دهنده نوشیدنی های ورزشی و انرژی زا ببینید. در محصولات مراقبت شخصی مانند لوازم آرایشی رنگی، عطرها، محصولات مراقبت از مو، بهداشت دهان نیز به کار برده می شود.
ایمنی سدیم سیترات
این ماده یک نمک غیر سمی و خنثی با کمترین میزان واکنش پذیری است. سیترات در کبد به بی کربنات متابولیزه می شود و به عنوان یک واسطه در چرخه اسید سیتریک نقش دارد. تا حد زیادی از طریق متابولیسم کبدی با پاکسازی بسیار کم توسط کلیه ها دفع می شود. اگر در دمای محیط نگهداری شود از نظر شیمیایی پایدار است. این ترکیب شیمیایی کاملاً زیست تخریب پذیر است و می توان آن را با زباله های معمولی یا فاضلاب دفع کرد.
موارد منع مصرف سدیم سیترات
- بیماری کلیوی
- بیماری قلبی
- عفونت دستگاه ادراری
- کمبود کلسیم
- بیماری التهاب