سولفات سدیم (Na2SO4) یا سولفات سودا یک ترکیب معدنی است. سولفات سدیم نام های دیگری نیز مانند نمک گلوبر، تناردیت، سولفات ناتریوم، سولفات دی سدیم، میرابیلیت و غیره دارد. جرم مولی آن ۱۴۲٫۰۴ گرم در مول (بی آب)، یا ۳۲۲٫۲۰ گرم در مول (دهیدرات) است.
این ترکیب به صورت یک کریستال جامد سفید و بی بو و یک ترکیب پایدار است که در دماهای معمولی نسبت به بیشتر عوامل اکسید کننده یا کاهنده واکنش نشان نمی دهد. نقطه ذوب آن به شکل بی آب ۸۸۴ درجه سانتی گراد است، در حالی که در فرم دکاهیدرات نقطه ذوب آن ۳۲٫۳۸ درجه سانتی گراد است. تناردیت در گلیسرول، ید هیدروژن و آب محلول است، اما در اتانول محلول نیست. سولفات سدیم را از مکان های زیادی در سراسر جهان از جمله ایالات متحده، مکزیک، آرژانتین و مصر استخراج می کنند.
از نظر تاریخی شیمیدان هلندی/آلمانی و داروساز یوهان رودولف گلابر آن را در سال ۱۶۲۵ در آب چشمه اتریش یافت به همین دلیل است، آن را نمک گلوبر می نامند.
فهرست
کاربردهای سولفات سدیم
کاربرد در صنایع شیمیایی
در صنایع شیمیایی از طریق برخی فرآیندها و مکانیسم ها، سولفات سدیم معمولاً به سولفید سدیم، سیلیکات سدیم و بسیاری دیگر تبدیل می شود. در آزمایشگاه، شیمیدانان می توانند از آن به عنوان یک ترکیب خشک کن بی اثر برای مواد آلی استفاده کنند. این ترکیب جادویی آب را در دمای کمتر از ۳۰ درجه سانتی گراد به طور قابل اعتمادی از ترکیبات حذف می کند.
کاربرد در تولید شیشه
در صنعت شیشه از سولفات سدیم به عنوان یکی از ترکیبات اصلی استفاده می شود. زیرا می تواند از تشکیل کف در شیشه مذاب در طول تصفیه جلوگیری کند و همچنین می تواند شیشه را روان کند. این ماده همچنین به عنوان یک عامل ریز در شیشه مذاب عمل می کند. حباب های کوچک هوا و عیوب را در طی فرآیندهای دمیدن و ریخته گری از بین می برد.
سایر کاربردهای سولفات سدیم در زندگی روزمره
صنعت شوینده
در طول ۳۰ سال گذشته، سولفات سدیم یکی از ترکیبات اصلی در صنعت شوینده به عنوان پرکننده مواد شوینده پودری است. با این حال، از آن جایی که برای محیط زیست مضر است، استفاده از آن کاهش یافته است. با اینحال شرکت های تولید کننده مواد شوینده همچنان از آن در تولید محصول پودر شوینده خود استفاده می کنند.
تولید خمیر چوب
در صنعت خمیر چوب، فرآیندهای تولید محصول به نام فرآیند کرافت شناخته می شود. فرآیند کرافت فرآیندی برای تولید محصولات کاغذی و لوازم ساختمانی است. محصول فرآیند کرافت کاغذی محکم است که معمولاً برای کاغذ بسته بندی و ساخت کیسه های کاغذی از آن استفاده می کنیم. از دهه ۱۹۴۰، فرآیند کرافت روش غالب خمیرسازی چوب بوده است.
صنعت نساجی
در صنعت نساجی سالانه از مقدار زیادی از این ماده برای رنگرزی منسوجات استفاده می کنند زیرا یک ترکیب ایده آل برای رنگرزی منسوجات است و مانند کلرید سدیم (که می تواند برای رنگرزی منسوجات نیز استفاده شود)، ظروف فولاد ضد زنگ را را دچار خوردگی نمی کند. سولفات سدیم اجازه می دهد تا رنگ ها به طور یکنواخت نفوذ کنند زیرا بارهای منفی روی الیاف را کاهش می دهد.
درمان های پزشکی
سولفات سدیم یکی از ترکیباتی است که به عنوان ملین استفاده می شود. از زمانی که یوهان گلابر آن را کشف کرد، از این ماده به عنوان یک ملین استفاده شده است. این ماده شیمیایی با افزایش دفعات اجابت مزاج با حفظ آب در مدفوع و سپس حرکت محتویات روده از طریق آن عمل می کند. پزشک یا متخصص در درمان های پزشکی از آن به عنوان یک ترکیب شیمیایی برای تمیز کردن روده قبل از استفاده از روش خاص استفاده می کند.
ذخیره گرما
از آنجایی که در مقایسه با مواد دیگر ارزان است، شرکت سازنده ذخیره سازی حرارتی از سولفات سدیم در فرآیند تولید خود استفاده می کند. از دهه ۱۹۵۰، برای ساختن یک جزء ذخیره گرمای خورشیدی، از سولفات سدیم استفاده می شود. همچنین از آن برای ذخیره گرما در کاشی های حرارتی، در برخی از مکانیسم های خنک کننده کامپیوتری و کاربردهای عایق استفاده می شود. دلیل آن این است که ظرفیت ذخیره حرارت بالایی دارد.
در پایان می توان نتیجه گرفت که سولفات سدیم یک ترکیب بسیار مهم برای زندگی روزمره ما است. از صنعت شوینده گرفته تا درمان های پزشکی بسیار مفید است.