پلی اتیلن گلیکول (PEG) یک ترکیب پلی اتری است که بسته به وزن مولکولی آن کاربردها و ظاهر متفاوتی دارد. پلی اتیلن گلایکول از پلیمریزاسیون اتیلن گلیکول، ماده اصلی محلول های ضد یخ بدست می آید و در صنعت پزشکی حضور پررنگی دارد.
فهرست
ویژگی های پلی اتیلن گلایکول
PEG به طیف بسیار متنوعی از پلی اترها اشاره دارد که در انواع وزن‌های مولکولی موجود هستند. ویژگی های پلی اتیلن گلیکول به طور مشابهی متفاوت است زیرا ظاهر آن به وزن مولکولی آن بستگی دارد. به طور کلی ویژگی های پلی اتیلن گلیکول عبارت است از:
- غیر سمی
- بی بو
- بی رنگ
- فرار نیست
- بی اثر
پلی اتیلن گلیکول همچنین در آب و اکثر حلال های آلی از جمله بنزن، کلروفرم و تتراکلرید کربن بسیار محلول است. ظاهر فیزیکی PEG بسته به وزن مولکولی آن تغییر می کند:
- PEG با وزن مولکولی کم به صورت یک مایع مات ظاهر می شود.
- PEG با وزن مولکولی متوسط به صورت نیمه جامد ظاهر می شود.
- PEG با وزن مولکولی بالا به صورت یک جامد کریستالی سفید ظاهر می شود. همچنین می تواند به شکل پولک یا پودر باشد و اغلب مومی است.
از نظر شیمی، تفاوت بین وزن‌های PEG مولکولی کم و زیاد در طول زنجیره آنها است. به عنوان مثال، PEG 400 به این معنی است که میانگین وزن ۴۰۰ دالتون وجود دارد.از طرف دیگر، PEG 4000 دارای زنجیره قابل توجهی طولانی تر است زیرا تکرارهای اتر بیشتری در ساختار خود خواهد داشت.
موارد استفاده از پلی اتیلن گلایکول
خواص غیر سمی، حلالیت و توانایی حذف سریع آن، پلی اتیلن گلیکول را برای طیف وسیعی از کاربردها مناسب می کند. این ترکیب نقش بزرگی در صنایع پزشکی و دارویی ایفا می کند، اما همچنین در همه چیز از فرآوری مواد غذایی تا پاک کننده ها و مواد شوینده استفاده می شود.کاربردی آن در ادامه آورده شده است:
به عنوان ملین
رایج ترین کاربرد پزشکی پلی اتیلن گلیکول به عنوان ملین است. این به دلیل توانایی آن در استفاده از پدیده اسمز برای کشیدن آب به داخل مدفوع از دیواره روده است. این کار مدفوع را نرم می کند و دفع آن را راحت تر می کند. ظرفیت PEG برای اعمال فشار اسمزی نیز در آزمایشات بیوشیمی مورد استفاده قرار می گیرد.
شستشوی کامل روده یک فرآیند پزشکی است که به منظور تخلیه دستگاه گوارش استفاده می شود. این عمل معمولا قبل از کولونوسکوپی یا جراحی روده انجام می شود. در طی این فرآیند از PEG و الکترولیت های اضافه شده برای کمک به آماده سازی روده استفاده می شود.
داروسازی
PEG به دلیل غیر سمی بودن و حلالیت بالا در بسیاری از کاربردهای دارویی استفاده می شود. این ترکیب پایه بسیاری از کرم ها و روان کننده های پوست است که اغلب با گلیسیرین ترکیب می شود. همچنین در پمادها، حلال های پزشکی و حتی عطرها استفاده می شود.
وقتی صحبت از ساخت روکش های فیلم برای قرص ها می شود PEG گرید دارویی بسیار موثر است. با جلوگیری از پاره شدن یا آسیب دیدن لایه پوشش، به عنوان یک نرم کننده عالی عمل می کند.
روان کننده ها
پلی اتیلن گلیکول به عنوان روان کننده در لوازم آرایشی استفاده می شود. PEG با وزن مولکولی کم به عنوان یک روان کننده موثر در جوهر چاپ استفاده می شود.
پلی اتیلن گلیکول نه تنها سمی نیست بلکه خورنده هم نیست. به این معنی که می توان آن را با فلزات، پلاستیک ها، لاستیک ها و پارچه ها بدون ایجاد لکه یا آسیب استفاده کرد. همچنین PEG به دلیل حلالیت بالا به راحتی با آب تمیز می شود.
عامل اتصال و پراکندگی
هنگام ساخت قالب در سرامیک یا ریخته گری، از پلی اتیلن گلیکول به عنوان یک عامل اتصال استفاده می شود تا اطمینان حاصل شود که قالب شکل و ساختار خود را حفظ می کند. به عنوان یک پخش کننده، PEG جداسازی ذرات را بهبود می بخشد تا از تجمع آنها جلوگیری کند.
در خمیردندان، پلی اتیلن گلیکول هم به عنوان یک عامل اتصال دهنده و هم به عنوان عامل پخش کننده عمل می کند و صمغ زانتان را به طور یکنواخت توزیع می کند و از تشکیل هر گونه توده خمیر در لوله جلوگیری می کند. پلی اتیلن گلیکول در بسیاری از کاربردها که در صنایع مختلف بکار می رود استفاده می شود. PEG همچنین در موارد زیر استفاده می شود:
- لوازم جانبی نساجی
- سورفکتانت ها
- عوامل غلیظ کننده
- سیالات هیدرولیک
- عوامل ضد گرد و غبار
- آبکاری (به عنوان روشن کننده)
- پاک کننده ها و شوینده ها
- عوامل ضد کف
- صنایع غذایی
- مرطوب کننده ها